Mawoloto a Nebukadineza
1 Kwakati mu gole le bubili le mbuso wa Nebukadineza, Nebukadineza kawolota ngono mawoloto iyawo kan'dziyidza kwazo mu meya kwakanfubisa hwope. 2 Ndizo mambo kadana be malipa ne ng'anga ne mashabi ne batjenjedu be nyenyedzi kuti bazhe bantjenesele mawoloto awe. Bakati bezha bali mile mbeli kwa mambo, 3 mambo kabadwa kati, “Ndakawolota mawoloto anondidziyidza ndizo ndoshakaziba kuti angabe edwani.”
4 Ngono Bakhaladiya bakashandula mambo nge lulimi gwe Tjiaramaiki beti, “Atshene mambo bangatjilila tjatjose! Mutibudze kuti makawolotani ngono towomutjenesela mawoloto iyawo.”
5 Mambo wakabashandula eti, “Ndapedza nkumbulo kuti ha mungakong'wa ne kundibudza tjandakawolota nekuti mawoloto iyawo anodwani ndowolaula kuti muthubuligwe mube zwitibhutibhu ne ng'umba dzenyu dzi pkhwanyiwe dzibe matuluthulu e magwada. 6 Koga amungatubula kundibudza mawoloto angu nekuti anodwani ndowomupa zwipo ndikamukudza kwazo. Ndizo mundibudze mawoloto ne kuti anodwani.”
7 Ngono bakashandula gwe bubili beti, “Mambo ngabatibudze mawoloto abo towobatjenesela iwo.”
8 Mambo kashandula eti, “Ndoziba kwe lebeswa kuti mopitsha tjibaka koga ngoti matjibona kuti ndapedza nkumbulo wangu nditini. 9 Ha musingake mukanditjenesela mawoloto makalingisana ngo lobgwa shamu ing'ompela koga. Mazwibumba kuti mowondibudza zwithu zwakabhuda mu zila ne zwakabipa mukumbula kuti zwithu zowoshanduka. Ndizoke mundibudze mawoloto angu ndizo ndowogutshika kuti munganditjenesela iwo.”
10 Botoziba bakashandula mambo beti, “Akuna nthu mu shango ungamuthamila sekwa munoshaka! Aapo, ndodwa kene akabe ali mambo nkulu kakale akasima, wakatongo kumbila kwakajali muna be malipa kene balebesambeli kene ng'anga kene zwangoma, akuna. 11 Tjinokumbigwa ndi mambo tjakasima, akuna nthu ungatjizwimbunulila mambo kuzhe kwe midzimu koga ngono kana abatogala ne bathu.”
12 Ngekwa ikoku mambo kagwadza moyo kwazo ngono kalaula kuti botoziba bose mu Bhabhiloni babulawe. 13 Ndizo ndaulo ikabhuda yekuti, botoziba babulawe, kukadusiwa balume kuti banoshaka Daniyele ne bakwinya babe kuti babulawe.
Ndzimu unolakidza Daniyele tjeneso ye mbono
14 Ngono kukati Ariyoki ntungamili we balindi ba mambo ayenda kunobulaya batjenjedu be Bhabhiloni, Daniyele kalebeleka naye nge butjenjedu bukulu, 15 kabhuzwa Ariyoki kati, “Ini mambo badusa ndaulo hwukutu sa ikoku kene?” Ipapo Ariyoki katjenesela Daniyele tjakashingikala.
16 Tjinyolotjo Daniyele kayenda kuna mambo kukumbila tjibaka tjekuti atjenesele mambo kuti mawoloto awe anodwani. 17 Ipapo Daniyele kabgwilila ku nzi ngono kazibisa bakwinya babe Hananiya na Mishaele na Azariya kubabudza tjashingikala. 18 Ngono wakabakumbila kuti bakumbile mahwilo ngoni ku Ndzimu ukudzimu kuti ndizo ubatjenesele kuti mawoloto a mambo anodwani kuti ndizo basidwe bebulayigwanyiwabo ne batjenjedu be Bhabhiloni. 19 Ngono kwakati busiku mawoloto a mambo kazumbunuligwa Daniyele mu mbono. Ipapo Daniyele kakudza Ndzimu we kudzimu 20 eti,
“Kudzani zina le Ndzimu nge kusingapele,
ngobe butjenjedu ne simba nde zwabo!
21 Ndiwo unoshandula zwibaka ne misi,
unobiga bomambo mu bushe ukadusa bomambo mu bushe,
ndiwo unopa butjenjedu kuna bakatjenjela.
22 Ndiwo unozumbunula zwakasumbikala,
unoziba zwakasumbikala mu zhalima
ndiwo wakabhata tjedza.
23 Ndomuboka kakale ndomukudza, Ndzimu wa bobatategulu bangu,
mandipa butjenjedu ne simba
madabila mitembezelo yangu
matilakidza mawoloto a mambo.”
Daniyele unobudza mambo mawoloto ne tjeneso yawo
24 Kudwapo Daniyele kayenda kuna Ariyoki, iye wakabe abigwa ndi mambo kuti abulaye botoziba be Bhabhiloni ngono kaswika endwa eti, “Usibulaye botoziba be Bhabhiloni. Undiyise kuna mambo ngono ndowonontjenesela mawoloto awe.”
25 Tjinyolotjo Ariyoki katola Daniyele kan'yisa kuna mambo kaswika eti, “Ndawana nthu mu bathu be Juda bakatapiwa ungatjenesela mambo kuti mawoloto enyu anodwani.”
26 Mambo kabhuzwa Daniyele iye wakabe edang'wa Bheliteshazari eti, “Undibudze, unotubula kundibudza mawoloto angu ne kunditjenesela kuti anodwani kene?”
27 Daniyele kashandula eti, “Akuna we be malipa kene ng'anga kene sangoma ungatjenesa mawoloto iyawa amunobhuzwa nge kwawo, 28 koga kuna Ndzimu ukudzimu unotubula zumbunula makaabadzo. Ndiwo walakidza Mambo Nebukadineza kuti kowoshingikalani mu mazhuba anozha. Mawoloto ne mbono dzamakabona mulilele mu bulalo gwenyu ndi edzi:
29 “Imwi Tetshi, mambo wangu, makati mulilele mu bulalo gwenyu makabona ngekwe zwithu zwinowoshingikala ngono iye unozumbunula masazibgwe kamulakidza zwitjowoshingikala. 30 Ngono ngwenu masazibgwe iyawa ndakaazumbunuligwa kusingadwe kuti ndopinda bamwe nge butjenjedu koga kuli kuti imwi mambo wangu muzibe kakale muhwisise mawoloto na zose zwamakakumbula nge kwawo.
31 “Mambo wangu mu mawoloto enyu makabona kuli mile tjifano tjikulukulu tjinopenya kwazo kunokopodza. 32 Nsholo watjo wakabe wakathamiwa nge golide mbuyanana, ifuba ne maboko zwakathamiwa nge siliva, ntumbu ne zwidzwa izo zwakathamwa nge phangula, 33 makumbo atjo akathamiwa nge tshipi, ntome kwe matshambo atjo kwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe nge ntapkhwi. 34 Makati mutjakalingisisa ifano itjetji mukabona bgwe likobogwa kusi nge maboko liwila mu matshambo akathamiwa nge tshipi ne ntapkhwi ngono akapkhwanyika. 35 Ipapo tshipi ne ntapkhwi ne phangula ne siliva ne golide zwikakatshiwa zose zwikasala zwinga bunye mu lutombo, zwikatogwa nge phepo zwikasala kusina ndodwa nge nkwala wazo. Koga bgwe lapkhwanya ifano ilo likabe dombo gulugulu likazhala shango yose.
36 “Ndiwo mawoloto amakawolota, ngono ngwenu totjimupa imwi tetshi wedu tjeneso yawo. 37 Imwi mambo mu mambo wa bomambo. Ndzimu we kudzimu wakamupa bushe ne simba ne gudzo, 38 wakamupa mu maboko enyu bathu bose ne zwitjili zose, mu shango phuka ne nyuni kuti zwibe pasi kwenyu kube imwi munozwilaula. Pamwe ne pamwe kwazwinogala, wakamuthama kuti kube imwi munozwilaula. Ndimwi nsholo we golide. 39 Shule kwenyu kowobe ne mmwe mbuso unowozha, unowobe uli ntukununu muna wenyu, kudwapo kukatobela we butatu uli we phangula ndiwo unobusa shango yose. 40 Kudwapo kowobe ne mbuso we bunna wakasima se tshipi, koga se tshipi ipkhwanya kakale ikakwiya kose, mbuso iwoyo unowopkhwanya ukalobesa mimwe. 41 Sekwa mabona matshambo ne zwinyala ntome kwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe nge ntapkhwi kodwa kuti unowobe mbuso wakathubukana ngono wakasima se tshipi ngoti kwakabe kuna tshipi yakashanganyiwa nge ntapkhwi. 42 Zwinyala zwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe, kumwe nge ntapkhwi kodwa kuti mbuso unowobe wakasima ngono ntome kumwe ukabe nlelu. 43 Kakale makabona tshipi yakashangashangana ne ntapkhwi. Ikoku kodwa kuti bathu banowoshangashangana ngono kowobe ne kusabhatana pakati kwabo, banowogwisa kubumba bathu kuti babe tjithu tjing'ompela nge kulobolana ngono akutowotubuka koga se tshipi isingake ikashangana ne ntapkhwi. 44 Ngono kowoti mu tjibaka itjetjo tja bomambo ibabo Ndzimu we kudzimu unobamba mbuso usitongoti ulipo ukakolomogwa kene kuli kutogwa nge bamwe bathu. Unowokunda mibuso iyeyo yose ukailobesa, koga iwo unowogalila tjatjose. 45 Makabona bgwe likobogwa mu dombo kusi nge luboko gwe nthu ne kuti lakapkhwanya ifano tjakathamiwa nge tshipi nenge phangula nenge vu nenge siliva nenge golide tjini. Ndzimu nkulu unomulakidza mambo, kuti kowoshingikalani mu tjibaka tjinozha. Mawoloto enyu malebeswa ne tjeneso yawo inogalikabgwe.”
Mambo unoboka Daniyele
46 Ipapo Mambo Nebukadineza kawa pasi nge tjiso e namata Daniyele. Wakadusa ndaulo kuti kudusiwe tjipo ne motsha kuteta Daniyele. 47 Mambo kabe eti, “Nge malebeswa Ndzimu uwo Ndzimu we midzimu kakale ndi mambo wa bomambo, nzumbunuli we masazibgwe ngoti watubula kunditjenesela masazibgwe iyawa.” 48 Kudwapo mambo kateta Daniyele kukulu kwazo kakale kampa zwipo zwikulu zwili zwinjinji kambiga nlauli mu ntuthu wose we Bhabhiloni kakale kambiga ntungamili we balume babe bose bakatjenjela. 49 Ngo kumbila kwa Daniyele mambo kabiga Shadireke na Meshaki na Abedineko kuti babe ibo bakalingisana nge kuyendisa matjilo e bathu mu ntuthu we Bhabhiloni koga Daniyele iye kasala eshinga mu ng'umba ye bushe ya mambo.
Mawoloto a Nebukadineza
1 Kwakati mu gole le bubili le mbuso wa Nebukadineza, Nebukadineza kawolota ngono mawoloto iyawo kan'dziyidza kwazo mu meya kwakanfubisa hwope. 2 Ndizo mambo kadana be malipa ne ng'anga ne mashabi ne batjenjedu be nyenyedzi kuti bazhe bantjenesele mawoloto awe. Bakati bezha bali mile mbeli kwa mambo, 3 mambo kabadwa kati, “Ndakawolota mawoloto anondidziyidza ndizo ndoshakaziba kuti angabe edwani.”
4 Ngono Bakhaladiya bakashandula mambo nge lulimi gwe Tjiaramaiki beti, “Atshene mambo bangatjilila tjatjose! Mutibudze kuti makawolotani ngono towomutjenesela mawoloto iyawo.”
5 Mambo wakabashandula eti, “Ndapedza nkumbulo kuti ha mungakong'wa ne kundibudza tjandakawolota nekuti mawoloto iyawo anodwani ndowolaula kuti muthubuligwe mube zwitibhutibhu ne ng'umba dzenyu dzi pkhwanyiwe dzibe matuluthulu e magwada. 6 Koga amungatubula kundibudza mawoloto angu nekuti anodwani ndowomupa zwipo ndikamukudza kwazo. Ndizo mundibudze mawoloto ne kuti anodwani.”
7 Ngono bakashandula gwe bubili beti, “Mambo ngabatibudze mawoloto abo towobatjenesela iwo.”
8 Mambo kashandula eti, “Ndoziba kwe lebeswa kuti mopitsha tjibaka koga ngoti matjibona kuti ndapedza nkumbulo wangu nditini. 9 Ha musingake mukanditjenesela mawoloto makalingisana ngo lobgwa shamu ing'ompela koga. Mazwibumba kuti mowondibudza zwithu zwakabhuda mu zila ne zwakabipa mukumbula kuti zwithu zowoshanduka. Ndizoke mundibudze mawoloto angu ndizo ndowogutshika kuti munganditjenesela iwo.”
10 Botoziba bakashandula mambo beti, “Akuna nthu mu shango ungamuthamila sekwa munoshaka! Aapo, ndodwa kene akabe ali mambo nkulu kakale akasima, wakatongo kumbila kwakajali muna be malipa kene balebesambeli kene ng'anga kene zwangoma, akuna. 11 Tjinokumbigwa ndi mambo tjakasima, akuna nthu ungatjizwimbunulila mambo kuzhe kwe midzimu koga ngono kana abatogala ne bathu.”
12 Ngekwa ikoku mambo kagwadza moyo kwazo ngono kalaula kuti botoziba bose mu Bhabhiloni babulawe. 13 Ndizo ndaulo ikabhuda yekuti, botoziba babulawe, kukadusiwa balume kuti banoshaka Daniyele ne bakwinya babe kuti babulawe.
Ndzimu unolakidza Daniyele tjeneso ye mbono
14 Ngono kukati Ariyoki ntungamili we balindi ba mambo ayenda kunobulaya batjenjedu be Bhabhiloni, Daniyele kalebeleka naye nge butjenjedu bukulu, 15 kabhuzwa Ariyoki kati, “Ini mambo badusa ndaulo hwukutu sa ikoku kene?” Ipapo Ariyoki katjenesela Daniyele tjakashingikala.
16 Tjinyolotjo Daniyele kayenda kuna mambo kukumbila tjibaka tjekuti atjenesele mambo kuti mawoloto awe anodwani. 17 Ipapo Daniyele kabgwilila ku nzi ngono kazibisa bakwinya babe Hananiya na Mishaele na Azariya kubabudza tjashingikala. 18 Ngono wakabakumbila kuti bakumbile mahwilo ngoni ku Ndzimu ukudzimu kuti ndizo ubatjenesele kuti mawoloto a mambo anodwani kuti ndizo basidwe bebulayigwanyiwabo ne batjenjedu be Bhabhiloni. 19 Ngono kwakati busiku mawoloto a mambo kazumbunuligwa Daniyele mu mbono. Ipapo Daniyele kakudza Ndzimu we kudzimu 20 eti,
“Kudzani zina le Ndzimu nge kusingapele,
ngobe butjenjedu ne simba nde zwabo!
21 Ndiwo unoshandula zwibaka ne misi,
unobiga bomambo mu bushe ukadusa bomambo mu bushe,
ndiwo unopa butjenjedu kuna bakatjenjela.
22 Ndiwo unozumbunula zwakasumbikala,
unoziba zwakasumbikala mu zhalima
ndiwo wakabhata tjedza.
23 Ndomuboka kakale ndomukudza, Ndzimu wa bobatategulu bangu,
mandipa butjenjedu ne simba
madabila mitembezelo yangu
matilakidza mawoloto a mambo.”
Daniyele unobudza mambo mawoloto ne tjeneso yawo
24 Kudwapo Daniyele kayenda kuna Ariyoki, iye wakabe abigwa ndi mambo kuti abulaye botoziba be Bhabhiloni ngono kaswika endwa eti, “Usibulaye botoziba be Bhabhiloni. Undiyise kuna mambo ngono ndowonontjenesela mawoloto awe.”
25 Tjinyolotjo Ariyoki katola Daniyele kan'yisa kuna mambo kaswika eti, “Ndawana nthu mu bathu be Juda bakatapiwa ungatjenesela mambo kuti mawoloto enyu anodwani.”
26 Mambo kabhuzwa Daniyele iye wakabe edang'wa Bheliteshazari eti, “Undibudze, unotubula kundibudza mawoloto angu ne kunditjenesela kuti anodwani kene?”
27 Daniyele kashandula eti, “Akuna we be malipa kene ng'anga kene sangoma ungatjenesa mawoloto iyawa amunobhuzwa nge kwawo, 28 koga kuna Ndzimu ukudzimu unotubula zumbunula makaabadzo. Ndiwo walakidza Mambo Nebukadineza kuti kowoshingikalani mu mazhuba anozha. Mawoloto ne mbono dzamakabona mulilele mu bulalo gwenyu ndi edzi:
29 “Imwi Tetshi, mambo wangu, makati mulilele mu bulalo gwenyu makabona ngekwe zwithu zwinowoshingikala ngono iye unozumbunula masazibgwe kamulakidza zwitjowoshingikala. 30 Ngono ngwenu masazibgwe iyawa ndakaazumbunuligwa kusingadwe kuti ndopinda bamwe nge butjenjedu koga kuli kuti imwi mambo wangu muzibe kakale muhwisise mawoloto na zose zwamakakumbula nge kwawo.
31 “Mambo wangu mu mawoloto enyu makabona kuli mile tjifano tjikulukulu tjinopenya kwazo kunokopodza. 32 Nsholo watjo wakabe wakathamiwa nge golide mbuyanana, ifuba ne maboko zwakathamiwa nge siliva, ntumbu ne zwidzwa izo zwakathamwa nge phangula, 33 makumbo atjo akathamiwa nge tshipi, ntome kwe matshambo atjo kwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe nge ntapkhwi. 34 Makati mutjakalingisisa ifano itjetji mukabona bgwe likobogwa kusi nge maboko liwila mu matshambo akathamiwa nge tshipi ne ntapkhwi ngono akapkhwanyika. 35 Ipapo tshipi ne ntapkhwi ne phangula ne siliva ne golide zwikakatshiwa zose zwikasala zwinga bunye mu lutombo, zwikatogwa nge phepo zwikasala kusina ndodwa nge nkwala wazo. Koga bgwe lapkhwanya ifano ilo likabe dombo gulugulu likazhala shango yose.
36 “Ndiwo mawoloto amakawolota, ngono ngwenu totjimupa imwi tetshi wedu tjeneso yawo. 37 Imwi mambo mu mambo wa bomambo. Ndzimu we kudzimu wakamupa bushe ne simba ne gudzo, 38 wakamupa mu maboko enyu bathu bose ne zwitjili zose, mu shango phuka ne nyuni kuti zwibe pasi kwenyu kube imwi munozwilaula. Pamwe ne pamwe kwazwinogala, wakamuthama kuti kube imwi munozwilaula. Ndimwi nsholo we golide. 39 Shule kwenyu kowobe ne mmwe mbuso unowozha, unowobe uli ntukununu muna wenyu, kudwapo kukatobela we butatu uli we phangula ndiwo unobusa shango yose. 40 Kudwapo kowobe ne mbuso we bunna wakasima se tshipi, koga se tshipi ipkhwanya kakale ikakwiya kose, mbuso iwoyo unowopkhwanya ukalobesa mimwe. 41 Sekwa mabona matshambo ne zwinyala ntome kwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe nge ntapkhwi kodwa kuti unowobe mbuso wakathubukana ngono wakasima se tshipi ngoti kwakabe kuna tshipi yakashanganyiwa nge ntapkhwi. 42 Zwinyala zwakathamiwa nge tshipi ntome kumwe, kumwe nge ntapkhwi kodwa kuti mbuso unowobe wakasima ngono ntome kumwe ukabe nlelu. 43 Kakale makabona tshipi yakashangashangana ne ntapkhwi. Ikoku kodwa kuti bathu banowoshangashangana ngono kowobe ne kusabhatana pakati kwabo, banowogwisa kubumba bathu kuti babe tjithu tjing'ompela nge kulobolana ngono akutowotubuka koga se tshipi isingake ikashangana ne ntapkhwi. 44 Ngono kowoti mu tjibaka itjetjo tja bomambo ibabo Ndzimu we kudzimu unobamba mbuso usitongoti ulipo ukakolomogwa kene kuli kutogwa nge bamwe bathu. Unowokunda mibuso iyeyo yose ukailobesa, koga iwo unowogalila tjatjose. 45 Makabona bgwe likobogwa mu dombo kusi nge luboko gwe nthu ne kuti lakapkhwanya ifano tjakathamiwa nge tshipi nenge phangula nenge vu nenge siliva nenge golide tjini. Ndzimu nkulu unomulakidza mambo, kuti kowoshingikalani mu tjibaka tjinozha. Mawoloto enyu malebeswa ne tjeneso yawo inogalikabgwe.”
Mambo unoboka Daniyele
46 Ipapo Mambo Nebukadineza kawa pasi nge tjiso e namata Daniyele. Wakadusa ndaulo kuti kudusiwe tjipo ne motsha kuteta Daniyele. 47 Mambo kabe eti, “Nge malebeswa Ndzimu uwo Ndzimu we midzimu kakale ndi mambo wa bomambo, nzumbunuli we masazibgwe ngoti watubula kunditjenesela masazibgwe iyawa.” 48 Kudwapo mambo kateta Daniyele kukulu kwazo kakale kampa zwipo zwikulu zwili zwinjinji kambiga nlauli mu ntuthu wose we Bhabhiloni kakale kambiga ntungamili we balume babe bose bakatjenjela. 49 Ngo kumbila kwa Daniyele mambo kabiga Shadireke na Meshaki na Abedineko kuti babe ibo bakalingisana nge kuyendisa matjilo e bathu mu ntuthu we Bhabhiloni koga Daniyele iye kasala eshinga mu ng'umba ye bushe ya mambo.