Abimeleki
1 Kwakati limwe zhuba Abimeleki nkololo wa Jerubhaale kayenda kuna bobasekulu babe ku Shekemu ngono kadwa beludzi gose gwaka mmebabe kati, 2 “Bhuzwani bagali bose be Shekemu muti, ‘Tjakamululwamila nditjipi, ndikuti mubusiwe nge bakololo bose ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka ana kutendeka (77) kene mu busiwe nge ali nng'ompela?’ Kumbulani kuti ndi nyama ne lopa ling'ompela namwi.” 3 Ngono bobasekulu babe bakanonlebelekela matama wose iyawa mu bathu bose be Shekemu. Ngono bose bakadumilana na Abimeleki, ngoti beti, “Mwana we hazwadzi yedu.” 4 Ngono bakampa shekele dze siliva dzili makumi ali kutendeka (70) kudwa mu ng'umba ya Bhaaleberiti. Abimeleki ka hira bomashwaushingani bakabe ibo batobeli babe. 5 Kayenda ku ng'umba ya tate babe ku Ofira ngono kabulaya bana ba tate babe bakololo ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka (70) mu bgwe ling'ompela koga kwakasala Jothamu kologwe tja Jerubhaale ngoti wakabe akabgwata. 6 Ngono bathu bose be Shekemu ne be Bhetimilo bakakubungana pa nti we N'oko we phanda ku Shekemu, bakathama Abimeleki mambo.
7 Kwakati Jothamu asinakubudziwa ngekwako, katatha pezhugwi kwe Dombo le Gerizimu ngono kabamimilila eti, “Munditeedze imwi bathu be Shekemu kuti ndizo Ndzimu bamuteedze. 8 Kwakati limwe zhuba miti ikayenda kunozwizhodzela mambo, ngono ikadwa nti we ntoba ikati, ‘Uti buse.’
9 “Koga nti we ntoba ukashandula uti, ‘Apa ndisiye mafuta angu kene, iwo anokudza midzimu kose ne bathu kuti ndino tungamila miti kene?’
10 “Ngono miti ikadwa nti we mpaya iti, ‘Buya ube mambo wedu.’
11 “Koga nti we mpaya ukayishandula uti, ‘Apa ndisiye zipa kwangu ne ntjelo wangu wakanaka ndino tungamila miti kene?’
12 “Ngono miti ikadwa nzhambi iti, ‘Izha iwe uti buse.’
13 “Ngono nzhambi ukashandula uti, ‘Apa ndingasiya nkumbi wangu iwo unoshathisa kose midzimu ne bathu ndino tungamila miti kene?’
14 “Ngono miti yose ikadwa mihwa iti, ‘Buya ube mambo wedu.’
15 “Ngono mihwa ukashandula miti uti, ‘Nge malebeswa apa mushaka kundizhodza ndibe mambo wenyu, buyani mugale kusi kwe ntutshi wangu, koga apa kusakajalo, moto nga ubhude mu ishaka tje mihwa ngono ulotese misida ye Lebhanoni.’
16 “Ngono ngwenu, ha ilikuti makashinga tjakanaka nge kugalabgwe nge biga Abimeleki mambo, ha ilikuti makathamila Jerubhaale zubanana ne bensha uwe, ngono ha ilikuti makanthamila tjakabetjakanfanila, 17 ngoti tate bangu bakamugwila ngono bakalonga butjilo gwabo mu mbatsha nge kumusunungula mu maboko e Bamidiyani. 18 Ngono matjimukila be nsha wa tate bangu nasi, mabulaya bakololo babo bali makumi ali kutendeka (70) mu bgwe ling'ompela, ngono mabiga Abimeleki nkololo we nlandakadzi wabo kube mambo we bathu be Shekemu ngoti ili wa kanyikwenyu. 19 Ngono ndikati, ha mashinga tjakanaka ne kukudza Jerubhaale ne be nsha uwe nasi, ndizo shathilani Abimeleki naiye amushathilebo. 20 Ngono ha kusakajalo, moto ngaudwe kuna Abimeleki ngono ulotese bathu be Shekemu ne be Bhetimilo, moto ngaudwe mu bathu be Shekemu ne be Bhetimiko ulotese Abimeleki.”
21 Ipapo Jothamu katizha kayenda ku Bheri, ngono kanogala ikoko ngoti wakabe wotja Abimeleki mwana wa tate babe.
22 Abimeleki wakabusa Iziraela kwe makole matatu. 23 Ngono Ndzimu ukatumila meya mbi pakati kwa Abimeleki ne bathu be Shekemu, ngono bathu be Shekemu bakathamila Abimeleki kwakabangalala. 24 Ndzimu wakathama ikoku kuti ndizo nlandu wakathamigwa bakololo ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka, kutebugwa kwe lopa labo libgwilizigwe mu mwana wa tatebabo Abimeleki ne mu bathu be Shekemu bakambatsha kubulaya bana ba tate babe. 25 Ndizo bathu be Shekemu bakabiga balume pezhugwi kwe matombo kunlalila, ngono bakatolela bose bakabepinda ipapo, Abimeleki kabudziwa nge kwako.
26 Ngono Gali nkololo wa Ebedi kayenda ku Shekemu ne bana ba tate babe, ngono bathu be Shekemu bakagalabgwe munli. 27 Bakabhudila ku minda ngono bakakubunganya zhambi ku minda yabo ye mizhambi bakadzitshamba, bakathama nzano bakanongina mu ng'umba ye ndzimu wabo, bakaja bakang'wa ngono bakalonga Abimeleki bhiso. 28 Ngono Gali nkololo wa Ebedi kabe eti, “Abimeleki ndiyani, iswi be Shekemu tiboyani kwatinga nshingila? Apa ate ali nkololo wa Jerubhaale, Zebuli ate ali nthusi uwe kene? Shingilani balume be Hamori tate ba Shekemu. Ngekutini takafanila kunshingila? 29 Ha bathu ibaba babe balipasi kwe ndaulo yangu, ndabe ndowodusa Abimeleki. Ndabe ndowodwa Abimeleki nditi, ‘Paphidza ngwa iyo ubhude.’ ”
30 Kwakati Zebuli ntungamili we nzi ehwa matama a Gali nkololo wa Ebedi, kagwadzamoyo kwazo. 31 Katuma batumwa mu ikohwa kuna Abimeleki eti, “Gali nkololo wa Ebedi ne bana batate babe babuya mu Shekemu ngono banodzonga nzi kugwa nawe. 32 Ndizo ngwenu, tjibhuda iwe ne balume babo kuli busiku munobalalila ku shango. 33 Mu mangwanana zhuba libhuda, mube muzha munzi mu unginilile. Kowoti Gali ne balume baanabo bekunginilila, uthame tjimwe ne tjimwe tjingatubugwa nge maboko awo.”
34 Ndizo Abimeleki ne balume bose baakabeanabo bakamilika busiku bakalalila Shekemu nge makupo manna. 35 Ndizo Gali nkololo wa Ebedi kabhuda kanoma pa nkoba we nzi, ngono Abimeleki ne balume bakabe banaye bakabhuda mu malalilo. 36 Kwakati Gali ebabona, kadwa Zebuli kati, “Bona bathu banodeluka pezhugwi kwe matombo.”
Ngono Zebuli kandwa kati, “Unobona mitutshi ye matombo ilingika se bathu.”
37 Koga Gali kalebeleka kakale kati, “Bona, bathu banodwa pakati kwe tje shango, ngono gupo limwe lodwa tjekundzibo we nti we N'oko.”
38 Ipapo Zebuli kandwa kati, “Aponi matama awo awaleba uti, ‘Abimeleki ndiyani kwatingabe pasi kukwe kene?’ Apa ateibo balume bawakatuka ibaba kene? Bhuda unogwa nabo.”
39 Gali katungamila bathu be Shekemu kunogwa na Abimeleki. 40 Ngono Abimeleki kantatamila ngono katizha, banji bakabulawa kunoti tjose ku nkoba we nzi. 41 Abimeleki kagala ku Aruma, Zebuli katata Gali ne bana batate babe mu Shekemu.
42 Kwakati tjimuka, bathu be Shekemu bakayenda ku minda, ngono kukabudziwa Abimeleki 43 Katola balume babe kabathubukanya kube makupo matatu, ngono kabalalila ku minda, kalinga kabona bathu bebhuda mu nzi, ngono kabamukila kababulaya. 44 Abimeleki ne goko lakabelinaye bakalibilidzila mbeli ngono bakanoma pa nkoba we nzi, ipapo makupo mabili akalibilidzila kuna bose bakabebali ku minda ngono bakababulaya. 45 Ngono Abimeleki kagwa ne nzi zhuba lose, katola nzi ngono kabulaya bose bakabebali mukati. Kalobesa nzi ngono kapaladzila mwenyu muuli.
46 Kwakati bathu be thungamakole ye Shekemu behwa nge kwako, bakangina mu matizhilo e ng'umba ya Elibheriti. 47 Abimeleki wakabe abudziwa kuti bathu bose be thungamakole ye Shekemu bakubungana. 48 Abimeleki ne bathu bose bakabe banaye bakatathila ku Dombo le Zalimoni, ngono Abimeleki kabhata shathu nge luboko gugwe kathubula matabi, kaasenga nge mathudzi. Kadwa balume bakabe banaye kati, “Libilidzani muthame tjamabona ndithama.” 49 Ndizo balume bose bakatema matabi bakatobela Abimeleki. Bakaabutitika pa ng'umba ye matizhilo ngono bakayipisa nge moto bathu bali mukati. Ndizo bathu bose be thungamakole ye Shekemu bakafabo, kungabe tjiwulu (1 000) tje balume ne betjikadzi.
50 Kudwa ipapo Abimeleki kayenda ku Thebesi kayikomba nge ngwa ngono kayitapa. 51 Koga kwakabekuna thungamakole yakasima munzi, bathu bose bakatizhila ku ili, betjilume ne betjikadzi ngono bakazwizhalilila muili, bakatathila ku denga le thungamakole. 52 Abimeleki kayenda ku thungamakole kayigwisa. Koga wakati atjasedzela ku nkoba wayo kuti ayipise nge moto, 53 mmwe nkadzi kaligila hibgwe mu nsholo wa Abimeleki uka pkhwanyika. 54 Akadana nsengi we zwibhayano zwizwe kandwa kati, “Shomola thumo lilo undibulaye, bathu basidwe beti, ‘Wakabulawa nge nkadzi.’ ” Ngono nzhuzha kambhaya kafa. 55 Kwakati balume be Iziraela bebona kuti Abimeleki wafa, nthu mmwe ne mmwe akabgwilila kanyi kukwe.
56 Ndiko Ndzimu sekwa wakabgwilizila Abimeleki bubi gwaakathamila tate babe ngo bulaya bakulu babe bali makumi ali kutendeka. 57 Ndzimu ukathamabo kuti mbipo yose yakathamiwa nge bathu be Shekemu iwile mu misholo yabo. Bhiso la Jothamu nkololo wa Jerubhaale likabawila.
Abimeleki
1 Kwakati limwe zhuba Abimeleki nkololo wa Jerubhaale kayenda kuna bobasekulu babe ku Shekemu ngono kadwa beludzi gose gwaka mmebabe kati, 2 “Bhuzwani bagali bose be Shekemu muti, ‘Tjakamululwamila nditjipi, ndikuti mubusiwe nge bakololo bose ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka ana kutendeka (77) kene mu busiwe nge ali nng'ompela?’ Kumbulani kuti ndi nyama ne lopa ling'ompela namwi.” 3 Ngono bobasekulu babe bakanonlebelekela matama wose iyawa mu bathu bose be Shekemu. Ngono bose bakadumilana na Abimeleki, ngoti beti, “Mwana we hazwadzi yedu.” 4 Ngono bakampa shekele dze siliva dzili makumi ali kutendeka (70) kudwa mu ng'umba ya Bhaaleberiti. Abimeleki ka hira bomashwaushingani bakabe ibo batobeli babe. 5 Kayenda ku ng'umba ya tate babe ku Ofira ngono kabulaya bana ba tate babe bakololo ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka (70) mu bgwe ling'ompela koga kwakasala Jothamu kologwe tja Jerubhaale ngoti wakabe akabgwata. 6 Ngono bathu bose be Shekemu ne be Bhetimilo bakakubungana pa nti we N'oko we phanda ku Shekemu, bakathama Abimeleki mambo.
7 Kwakati Jothamu asinakubudziwa ngekwako, katatha pezhugwi kwe Dombo le Gerizimu ngono kabamimilila eti, “Munditeedze imwi bathu be Shekemu kuti ndizo Ndzimu bamuteedze. 8 Kwakati limwe zhuba miti ikayenda kunozwizhodzela mambo, ngono ikadwa nti we ntoba ikati, ‘Uti buse.’
9 “Koga nti we ntoba ukashandula uti, ‘Apa ndisiye mafuta angu kene, iwo anokudza midzimu kose ne bathu kuti ndino tungamila miti kene?’
10 “Ngono miti ikadwa nti we mpaya iti, ‘Buya ube mambo wedu.’
11 “Koga nti we mpaya ukayishandula uti, ‘Apa ndisiye zipa kwangu ne ntjelo wangu wakanaka ndino tungamila miti kene?’
12 “Ngono miti ikadwa nzhambi iti, ‘Izha iwe uti buse.’
13 “Ngono nzhambi ukashandula uti, ‘Apa ndingasiya nkumbi wangu iwo unoshathisa kose midzimu ne bathu ndino tungamila miti kene?’
14 “Ngono miti yose ikadwa mihwa iti, ‘Buya ube mambo wedu.’
15 “Ngono mihwa ukashandula miti uti, ‘Nge malebeswa apa mushaka kundizhodza ndibe mambo wenyu, buyani mugale kusi kwe ntutshi wangu, koga apa kusakajalo, moto nga ubhude mu ishaka tje mihwa ngono ulotese misida ye Lebhanoni.’
16 “Ngono ngwenu, ha ilikuti makashinga tjakanaka nge kugalabgwe nge biga Abimeleki mambo, ha ilikuti makathamila Jerubhaale zubanana ne bensha uwe, ngono ha ilikuti makanthamila tjakabetjakanfanila, 17 ngoti tate bangu bakamugwila ngono bakalonga butjilo gwabo mu mbatsha nge kumusunungula mu maboko e Bamidiyani. 18 Ngono matjimukila be nsha wa tate bangu nasi, mabulaya bakololo babo bali makumi ali kutendeka (70) mu bgwe ling'ompela, ngono mabiga Abimeleki nkololo we nlandakadzi wabo kube mambo we bathu be Shekemu ngoti ili wa kanyikwenyu. 19 Ngono ndikati, ha mashinga tjakanaka ne kukudza Jerubhaale ne be nsha uwe nasi, ndizo shathilani Abimeleki naiye amushathilebo. 20 Ngono ha kusakajalo, moto ngaudwe kuna Abimeleki ngono ulotese bathu be Shekemu ne be Bhetimilo, moto ngaudwe mu bathu be Shekemu ne be Bhetimiko ulotese Abimeleki.”
21 Ipapo Jothamu katizha kayenda ku Bheri, ngono kanogala ikoko ngoti wakabe wotja Abimeleki mwana wa tate babe.
22 Abimeleki wakabusa Iziraela kwe makole matatu. 23 Ngono Ndzimu ukatumila meya mbi pakati kwa Abimeleki ne bathu be Shekemu, ngono bathu be Shekemu bakathamila Abimeleki kwakabangalala. 24 Ndzimu wakathama ikoku kuti ndizo nlandu wakathamigwa bakololo ba Jerubhaale bali makumi ali kutendeka, kutebugwa kwe lopa labo libgwilizigwe mu mwana wa tatebabo Abimeleki ne mu bathu be Shekemu bakambatsha kubulaya bana ba tate babe. 25 Ndizo bathu be Shekemu bakabiga balume pezhugwi kwe matombo kunlalila, ngono bakatolela bose bakabepinda ipapo, Abimeleki kabudziwa nge kwako.
26 Ngono Gali nkololo wa Ebedi kayenda ku Shekemu ne bana ba tate babe, ngono bathu be Shekemu bakagalabgwe munli. 27 Bakabhudila ku minda ngono bakakubunganya zhambi ku minda yabo ye mizhambi bakadzitshamba, bakathama nzano bakanongina mu ng'umba ye ndzimu wabo, bakaja bakang'wa ngono bakalonga Abimeleki bhiso. 28 Ngono Gali nkololo wa Ebedi kabe eti, “Abimeleki ndiyani, iswi be Shekemu tiboyani kwatinga nshingila? Apa ate ali nkololo wa Jerubhaale, Zebuli ate ali nthusi uwe kene? Shingilani balume be Hamori tate ba Shekemu. Ngekutini takafanila kunshingila? 29 Ha bathu ibaba babe balipasi kwe ndaulo yangu, ndabe ndowodusa Abimeleki. Ndabe ndowodwa Abimeleki nditi, ‘Paphidza ngwa iyo ubhude.’ ”
30 Kwakati Zebuli ntungamili we nzi ehwa matama a Gali nkololo wa Ebedi, kagwadzamoyo kwazo. 31 Katuma batumwa mu ikohwa kuna Abimeleki eti, “Gali nkololo wa Ebedi ne bana batate babe babuya mu Shekemu ngono banodzonga nzi kugwa nawe. 32 Ndizo ngwenu, tjibhuda iwe ne balume babo kuli busiku munobalalila ku shango. 33 Mu mangwanana zhuba libhuda, mube muzha munzi mu unginilile. Kowoti Gali ne balume baanabo bekunginilila, uthame tjimwe ne tjimwe tjingatubugwa nge maboko awo.”
34 Ndizo Abimeleki ne balume bose baakabeanabo bakamilika busiku bakalalila Shekemu nge makupo manna. 35 Ndizo Gali nkololo wa Ebedi kabhuda kanoma pa nkoba we nzi, ngono Abimeleki ne balume bakabe banaye bakabhuda mu malalilo. 36 Kwakati Gali ebabona, kadwa Zebuli kati, “Bona bathu banodeluka pezhugwi kwe matombo.”
Ngono Zebuli kandwa kati, “Unobona mitutshi ye matombo ilingika se bathu.”
37 Koga Gali kalebeleka kakale kati, “Bona, bathu banodwa pakati kwe tje shango, ngono gupo limwe lodwa tjekundzibo we nti we N'oko.”
38 Ipapo Zebuli kandwa kati, “Aponi matama awo awaleba uti, ‘Abimeleki ndiyani kwatingabe pasi kukwe kene?’ Apa ateibo balume bawakatuka ibaba kene? Bhuda unogwa nabo.”
39 Gali katungamila bathu be Shekemu kunogwa na Abimeleki. 40 Ngono Abimeleki kantatamila ngono katizha, banji bakabulawa kunoti tjose ku nkoba we nzi. 41 Abimeleki kagala ku Aruma, Zebuli katata Gali ne bana batate babe mu Shekemu.
42 Kwakati tjimuka, bathu be Shekemu bakayenda ku minda, ngono kukabudziwa Abimeleki 43 Katola balume babe kabathubukanya kube makupo matatu, ngono kabalalila ku minda, kalinga kabona bathu bebhuda mu nzi, ngono kabamukila kababulaya. 44 Abimeleki ne goko lakabelinaye bakalibilidzila mbeli ngono bakanoma pa nkoba we nzi, ipapo makupo mabili akalibilidzila kuna bose bakabebali ku minda ngono bakababulaya. 45 Ngono Abimeleki kagwa ne nzi zhuba lose, katola nzi ngono kabulaya bose bakabebali mukati. Kalobesa nzi ngono kapaladzila mwenyu muuli.
46 Kwakati bathu be thungamakole ye Shekemu behwa nge kwako, bakangina mu matizhilo e ng'umba ya Elibheriti. 47 Abimeleki wakabe abudziwa kuti bathu bose be thungamakole ye Shekemu bakubungana. 48 Abimeleki ne bathu bose bakabe banaye bakatathila ku Dombo le Zalimoni, ngono Abimeleki kabhata shathu nge luboko gugwe kathubula matabi, kaasenga nge mathudzi. Kadwa balume bakabe banaye kati, “Libilidzani muthame tjamabona ndithama.” 49 Ndizo balume bose bakatema matabi bakatobela Abimeleki. Bakaabutitika pa ng'umba ye matizhilo ngono bakayipisa nge moto bathu bali mukati. Ndizo bathu bose be thungamakole ye Shekemu bakafabo, kungabe tjiwulu (1 000) tje balume ne betjikadzi.
50 Kudwa ipapo Abimeleki kayenda ku Thebesi kayikomba nge ngwa ngono kayitapa. 51 Koga kwakabekuna thungamakole yakasima munzi, bathu bose bakatizhila ku ili, betjilume ne betjikadzi ngono bakazwizhalilila muili, bakatathila ku denga le thungamakole. 52 Abimeleki kayenda ku thungamakole kayigwisa. Koga wakati atjasedzela ku nkoba wayo kuti ayipise nge moto, 53 mmwe nkadzi kaligila hibgwe mu nsholo wa Abimeleki uka pkhwanyika. 54 Akadana nsengi we zwibhayano zwizwe kandwa kati, “Shomola thumo lilo undibulaye, bathu basidwe beti, ‘Wakabulawa nge nkadzi.’ ” Ngono nzhuzha kambhaya kafa. 55 Kwakati balume be Iziraela bebona kuti Abimeleki wafa, nthu mmwe ne mmwe akabgwilila kanyi kukwe.
56 Ndiko Ndzimu sekwa wakabgwilizila Abimeleki bubi gwaakathamila tate babe ngo bulaya bakulu babe bali makumi ali kutendeka. 57 Ndzimu ukathamabo kuti mbipo yose yakathamiwa nge bathu be Shekemu iwile mu misholo yabo. Bhiso la Jothamu nkololo wa Jerubhaale likabawila.